ENFEKSİYON ZİNCİRİ

      ENFEKSİYON ZİNCİRİ

Bir enfeksiyonun ortaya çıkması enfeksiyon süreci döngüsünün tamamlanmasıyla gerçekleşir. Enfeksiyon zinciri de denilen bu döngü altı aşamalıdır.

1.      Enfeksiyon ajanı          (Etke--Mikroorganizma)

2.      Kaynak                         (Konakçı--Rezerv)

3.      Çıkış Kapısı                 (Konakçıdan Çıkış)

4.      Taşınma Yolu              (Yeni Konakçıya Taşınma)

5.      Giriş Kapısı                 (Yeni Konakçıya Giriş)

6.      Uygun Konakçı           (Yeni Konakçının Duyarlılığı--Olası Hasta)

1.Enfeksiyon ajanı (Etken-Mikroorganizma): Enfeksiyon oluşturma yeteneğine sahip organizmalara denir. Mikroorganizmalar saprofit ve parazit diye iki gruba ayrılır. Saprofitler cansız ortamlarda (toprak, su vs.) yaşarken, parazitler canlı ortamlarda (insan, hayvan vs.) yaşarlar. Parazitlerin bazıları insanlara zararlı (patojen=hastalık yapan), bazıları ise zararsız (nonpatojen=hastalık yapmayan) dır. Ayrıca vücudun çeşitli bölgelerine yerleşmiş olan bazı mikroorganizmalar vardır ki; bunlar vücudun doğal savunma sisteminin bir parçası olup normal flora adını alırlar. Bunlar yer değiştirdiği zaman enfeksiyona yol açarlar. Örneğin; Escherichia Coli, bağırsaklarda normal olarak bulunur. Ancak üriner kanala taşındığı zaman enfeksiyona neden olur.

2.Kaynak (-Konakçı-Rezervuar): Mikroorganizmaların yaşayıp çoğalabildiği canlı ya da cansız ortamlardır. İnsan, hayvan, toprak, su, gıdalar vs. kaynak olabilir. Örneğin; Kızamık virüsü için insan, Clostridium Tetani ve Gazlı Gangren için toprak, Malta Humması için keçi ve inek, kuduz için kedi ve köpek gibi hayvanlar kaynaktır.

3.Çıkış Kapısı (Konakçıdan Çıkış): Mikroorganizmanın kaynağı terk ediş yoludur. Birçok enfeksiyonun önlenmesinde, zincirin kırma noktası olarak değerlendirilir. Dışkı, genital, üriner kanal, sinüs akıntıları, göz, kulak akıntıları, enfekte cilt yaraları, kan vs. çıkış kapısına örnektir. Kontrolü en zor olan yol, solunum yolu dur.

4.Taşınma Yolu (Yeni Konakçıya Taşınma): Mikroorganizmanın kaynaktan yeni bir konakçıya geçmek için izledikleri yoldur. Organizmalar vücuda dokunma, öpme ve cinsel ilişki gibi doğrudan temas yoluyla (indirekt yol) girebilir. Kontamine gıda, su ve bireysel eşyalar yoluyla (direkt yol) girebilir. Ayrıca sivrisinek, bit vs gibi vektörlerde portör olabilir. Mikroorganizmalar öksürme, hapşırma ve konuşma esnasında damlacıklara veya tozlara tutunarak taşınabilir. Bu tip taşımaya hava yoluyla taşınma denir. Hava önemli bir taşıyıcıdır.

5.Giriş Kapısı (Yeni Konakçıya Giriş): Mikroorganizmanın konakçıya girdiği yoldur. Bu yol genellikle çıkış kapılarının aynısıdır.

6.Uygun Konakçı (Yeni Konakçının Duyarlılığı--Olası Hasta): Savunma gücü kırılmış, mikroorganizmalarla yeterince baş etme gücü olmayan bireydir.

Enfeksiyon zinciri herhangi bir yerinden kırılırsa enfeksiyon önlenmiş olur.

Mikroorganizmalar her zaman yeni konakçıda hastalık yapmaz. Şöyle ki;

1.Vücudun doğal savunma mekanizması tarafından yıkılabilir. Çoğalır, enfeksiyon oluşturur.

2.Canlı kalır, üremez.

3.Vücudun savaşı sonucu öldürülür ya da etkisiz hale gelir. Yani vücudun dirençli olmasıdır. Dirençli olmayı sağlayan en büyük faktör, bağışıklık mekanizmasının düzgün çalışıyor olmasıdır. Yeni konakçının bu özel etkene karşı sahip olduğu ya da sonradan harekete geçen direnç mekanizması karşı koyma faktörüdür. Bu 2 şekilde görülür;

a)Doğal Bağışıklık; İnsan organizmasının hayvanlardan yapılan antikorlarla korunmasıdır.

b)Kazanılmış, Edinsel Bağışıklık; İki şekilde kazanılır.

-Aktif Bağışıklık; ya kişinin hastalanması ile veya dışarıdan yapay olarak verilen antijene karşı kişinin kendisinde oluşan antikorlarla oluşur (aşı).

           -Pasif Bağışıklık; plesantadan veya anne sütü ile bebeğe geçen antikorlarla ve tedavi ya da koruma amacıyla dışarıdan verilen hazır antikorlarla oluşur.